Edmund Taczanowski
Edmund Władysław Maksymilian Taczanowski urodził się 23 listopada 1822 roku w Wieczynie koło Pleszewa i zmarł 14 września 1879 roku w Choryni. Był generałem, dowódcą powstania styczniowego, a także dowódcą wojsk województw kaliskiego i mazowieckiego.
Edmund Taczanowski przyszedł na świat jako syn jednego z najbogatszych Wielkopolan Józefa Grzegorza Mikołaja Piotra Taczanowskiego herbu Jastrzębiec, dziedzica Pogorzeli i Choryni oraz podkomorzanki Katarzyny Sieńskiej Józefy Tekli Hersztopskiej herbu Ogończyk. Jego rodzicami chrzestnymi byli stryj Feliks Taczanowski, dziedzic dóbr sławoszewskich oraz przyrodnia siostra Eustachia Grabska.
Pierwsze lata swojego życia Edmund spędzał wraz ze swoim rodzeństwem na dworze w Choryni odziedziczonym przez Taczanowskich po jego pradziadzie Piotrze Drwęskim. Tam miał okazję poznać Adama Mickiewicza, który był przyjacielem jego ojca i ojcem chrzestnym siostry Zofii. Po zakończeniu domowej nauki pod kierownictwem nauczyciela Steltera, rodzice posłali Edmunda do Poznania, by, podobnie jak większość potomków Drwęskich, kształcił się w poznańskim Gimnazjum im. św. Marii Magdaleny. Edmund bardzo źle wspominał nauczyciela dr. ks. Prabuckiego, który był również wychowawcą synów hrabiego Dezyderego Chłapowskiego. Ks. Prabucki z wyjątkową łatwością wpadał w złość i niejednokrotnie stosował niczym nieusprawiedliwione kary cielesne. W marcu 1838 roku ukarał dziewięcioletniego ucznia za, jak mu się niesłusznie zdawało, nieusprawiedliwioną nieobecność. Wymierzył mu dwadzieścia batów i sześć uderzeń w twarz, w wyniku czego uczeń zemdlał i rozchorował się. Wspólnie z kolegami szesnastoletni Edmund zbojkotował nauczyciela i w chwili gdy ks. Prabucki wchodził do sali, uczniowie zgodnie opuszczali klasę.
Niedługo po okrutnych zajściach postanowił opuścić szkołę i zapisał się do wojska pruskiego - 5 brygady artylerii. Po odbyciu praktyki w Poznaniu wstąpił w 1840 do Szkoły Artylerii i Inżynierii w Berlinie, gdzie rok później uzyskał stopień bombardiera, a dwa lata później oficera. Marząc o niepodległej Ojczyźnie, opuścił na własne życzenie pruskie wojsko w 1846 roku i przyłączył się do spisku Ludwika Mierosławskiego, za co 12 lutego został aresztowany i uwięziony w Forcie Winiary do grudnia 1847.
Podczas powstania styczniowego Edmund Taczanowski przystąpił w Pleszewie do organizacji oddziału ochotniczego, którego dowódcą został mianowany przez Komitet Jana Kantego Działyńskiego. Oddział został jednak zaskoczony przez wojsko pruskie i rozbity w lesie sławoszewskim. Edmund Taczanowski zebrał ponownie żołnierzy wraz z nowymi ochotnikami. Nowo utworzony oddział odniósł zwycięstwo pod Pyzdrami i zajął Koło, w maju pod Ignacewem został jednak rozbity przez wojska rosyjskie. W tym samym miesiącu Rząd Narodowy mianował Taczanowskiego dowódcą wojsk wojsk województw kasliskiego i mazowieckiego i awansował do rangi generała. Oddział toczył walki pod Łaskiem, Goszczanowem, Pęcherzewkiem, Sędziejowicami, ostatecznie został rozbity pod Kruszyną. Po klęsce generał Taczanowski wyjechał do Francji, a później do Turcji, próbując szukać poparcia dla utworzenia nowych oddziałów niepodległościowych.
Po powrocie do Polski mieszkał w Krakowie, a po amnestii władz pruskich powrócił do Wielkopolski - do rodzinnego majątku w Choryni, gdzie zmarł 14 września 1879 roku. Wraz z żoną Anielą Agnieszką Zofią z Baranowskich doczekał się siedmiorga dzieci: Stanisławy Agnieszki Katarzyny, Stefana, Katarzyny Marii Zofii, Józefa Edmunda Władysława, Władysława Tadeusza Józefa, Anieli, Stefana i Stanisława.
Edmund Taczanowski przyszedł na świat jako syn jednego z najbogatszych Wielkopolan Józefa Grzegorza Mikołaja Piotra Taczanowskiego herbu Jastrzębiec, dziedzica Pogorzeli i Choryni oraz podkomorzanki Katarzyny Sieńskiej Józefy Tekli Hersztopskiej herbu Ogończyk. Jego rodzicami chrzestnymi byli stryj Feliks Taczanowski, dziedzic dóbr sławoszewskich oraz przyrodnia siostra Eustachia Grabska.
Pierwsze lata swojego życia Edmund spędzał wraz ze swoim rodzeństwem na dworze w Choryni odziedziczonym przez Taczanowskich po jego pradziadzie Piotrze Drwęskim. Tam miał okazję poznać Adama Mickiewicza, który był przyjacielem jego ojca i ojcem chrzestnym siostry Zofii. Po zakończeniu domowej nauki pod kierownictwem nauczyciela Steltera, rodzice posłali Edmunda do Poznania, by, podobnie jak większość potomków Drwęskich, kształcił się w poznańskim Gimnazjum im. św. Marii Magdaleny. Edmund bardzo źle wspominał nauczyciela dr. ks. Prabuckiego, który był również wychowawcą synów hrabiego Dezyderego Chłapowskiego. Ks. Prabucki z wyjątkową łatwością wpadał w złość i niejednokrotnie stosował niczym nieusprawiedliwione kary cielesne. W marcu 1838 roku ukarał dziewięcioletniego ucznia za, jak mu się niesłusznie zdawało, nieusprawiedliwioną nieobecność. Wymierzył mu dwadzieścia batów i sześć uderzeń w twarz, w wyniku czego uczeń zemdlał i rozchorował się. Wspólnie z kolegami szesnastoletni Edmund zbojkotował nauczyciela i w chwili gdy ks. Prabucki wchodził do sali, uczniowie zgodnie opuszczali klasę.
Niedługo po okrutnych zajściach postanowił opuścić szkołę i zapisał się do wojska pruskiego - 5 brygady artylerii. Po odbyciu praktyki w Poznaniu wstąpił w 1840 do Szkoły Artylerii i Inżynierii w Berlinie, gdzie rok później uzyskał stopień bombardiera, a dwa lata później oficera. Marząc o niepodległej Ojczyźnie, opuścił na własne życzenie pruskie wojsko w 1846 roku i przyłączył się do spisku Ludwika Mierosławskiego, za co 12 lutego został aresztowany i uwięziony w Forcie Winiary do grudnia 1847.
Podczas powstania styczniowego Edmund Taczanowski przystąpił w Pleszewie do organizacji oddziału ochotniczego, którego dowódcą został mianowany przez Komitet Jana Kantego Działyńskiego. Oddział został jednak zaskoczony przez wojsko pruskie i rozbity w lesie sławoszewskim. Edmund Taczanowski zebrał ponownie żołnierzy wraz z nowymi ochotnikami. Nowo utworzony oddział odniósł zwycięstwo pod Pyzdrami i zajął Koło, w maju pod Ignacewem został jednak rozbity przez wojska rosyjskie. W tym samym miesiącu Rząd Narodowy mianował Taczanowskiego dowódcą wojsk wojsk województw kasliskiego i mazowieckiego i awansował do rangi generała. Oddział toczył walki pod Łaskiem, Goszczanowem, Pęcherzewkiem, Sędziejowicami, ostatecznie został rozbity pod Kruszyną. Po klęsce generał Taczanowski wyjechał do Francji, a później do Turcji, próbując szukać poparcia dla utworzenia nowych oddziałów niepodległościowych.
Po powrocie do Polski mieszkał w Krakowie, a po amnestii władz pruskich powrócił do Wielkopolski - do rodzinnego majątku w Choryni, gdzie zmarł 14 września 1879 roku. Wraz z żoną Anielą Agnieszką Zofią z Baranowskich doczekał się siedmiorga dzieci: Stanisławy Agnieszki Katarzyny, Stefana, Katarzyny Marii Zofii, Józefa Edmunda Władysława, Władysława Tadeusza Józefa, Anieli, Stefana i Stanisława.
Eryk Jan Grzeszkowiak